Asbest tehlikesi nedir? Asbest nedir ve nerede kullanılır? Binalarda ve konutlarda asbest nerede bulunur?
İnsan sağlığı açısından tehlikeli olmasına rağmen birçok kimyasal maddeye maruz kalmaya ve solumaya devam ediyoruz. Asbest lifleri havada solunduğunda öldürücü olabilir. Asbest lifleri solunum yollarında birikerek akciğerlere zarar verir. Bu nedenle asbest tehlikeleri ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Asbest kolay alev alması, ısıya dayanıklı olması ve ısı yalıtımı sağlaması nedeniyle birçok alanda kullanılmaktadır. Asbest ticari adıyla asbest olarak da bilinir. İnşaat, gemi, otomotiv ve dokuma gibi birçok endüstriyel alanda kullanılan asbest, ülkemizde de birçok alanda karşımıza çıkmıştır. İşte asbest nerede bulunur ve asbest tehlikesi nedir sorularının yanıtları!
ASBEST NEDİR? NEREDE KULLANILIR?
Çevrede doğal olarak bulunan ve lifsi (iğ) yapıya sahip bir mineral kümesidir. Asbest kümesindeki minerallerin ortak özelliği lifli yapılarıdır. Asbest mineralleri lifli yapısal özelliklerinden dolayı “lifli mineraller” olarak da bilinir. Bu yapı sayesinde mineraller ısıya, sürtünmeye ve basınca yani gerilime karşı oldukça dayanıklıdır. İçerdikleri lifli yapı onlara mükemmel bir yalıtım yeteneği kazandırır. Bu özellikleri sayesinde asbest, sektörde yaklaşık 3.000 iş kolunda yaygın kullanım alanı bulmuştur.
Son yıllarda asbest ile insanlar arasında ciddi bir ilişki ortaya çıkmıştır. Gelişmiş ülkelerde asbest kullanımının yaygınlığı, madencilik ve endüstriyel ortamlarda gelişen mesleki temaslarla bağlantılıdır. Asbest madenlerinde ve bazı çalışma alanlarında işçiler asbestle doğrudan, diğerlerinde ise dolaylı olarak temas ettiler. Yine bu madenlerin veya işyerlerinin çevresinde yaşayanlar, çevre kirliliği nedeniyle daha düşük konsantrasyonlarda da olsa asbestle temas etmek zorunda kalıyorlardı.
Gelişmekte olan ülkelerde asbest maruziyeti endüstrinin gelişmesine paralel olarak artmıştır. Ülkemizde 2010 yılında asbest üretimi ve kullanımı tamamen yasaklanmıştır. Ancak bu tarihe kadar üretilen ve kullanılan asbest halen hayatımızın her alanında varlığını sürdürmektedir.
Asbest üretimi ve kullanımının yasak olduğu ülkelerde bu iş alanları yavaş yavaş asbest dışında cam elyaf gibi elementleri de kullanmaya başlamış ve böylece iş kollarında asbestsiz ortamlar oluşturulmaya başlanmıştır. Ancak daha önce kullanılan işlerden dolayı asbest teması devam etmektedir.
ASBEST NERELERDE BULUNUR VE KULLANILIR? NEREYE BAŞVURULUR?
3.000’den fazla kullanım alanı bulunan asbest, özellikle gemi, uçak ve otomobil sanayinde, makine alanlarında yağlayıcı ve sızdırmazlık elemanı olarak, inşaat, ısı ve ses yalıtımında yaygın olarak kullanılmaktadır.
-Doğal asbest: Doğada yayılmış onlarca asbest türü bulunmaktadır. Bazı bölgelerde, suda ve havada eser miktarda bulunabiliyor ancak kanserojen etki gösterecek düzeyde değil (Yani hepimizin akciğerinde birkaç kristal bulunabilir). Yerleşim alanlarında toprak içeriğinde bulunabilir.
-Isı ve ses yalıtım sistemleri: Özellikle eski gemilerde, uçaklarda, otobüslerde, konut çatılarında, itfaiyeci kıyafetlerinde, perdelerde, ütü masalarında ve fırın eldivenlerinde kullanılmıştır.
-Gövde: Asbest içerikli çimento ve badana karışımlarında kullanılmıştır. Asbest ayrıca su ve kanalizasyon borularını katılaştırmak için de kullanıldı.
-Fren balataları: Asbest, tekerlekli araçlara yönelik fren balatalarının üretiminde önemli bir katkı maddesiydi.
ASBEST İLETİŞİMİ NERELERDE OLABİLİR?
1-Profesyonel iletişim (sektöre bağlı iletişim)
2- Astar: Asbest madeni,
3- İkincil: Eternit, dokuma sanayi gibi asbest içeren maddelerle çalışan işyerleri.
4- Üçüncül: Mesleki çevreden çevresel temas:
-
Aile içi temas: Çalışanların işyerlerinden eve getirdikleri kıyafetler nedeniyle teması,
-
Yerleşim – mahalle aracılığıyla iletişim,
5- Çevresel temas: Yaşam ortamlarında kullanılan bazı malzemelerin artması nedeniyle asbestin yayılması.
6- Kırsal alanda asbest teması: Kırsal alanda yaşayan köylülerle temas.
ASBEST HASTALIĞI NEDİR? ASBEST TEHLİKESİ
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) her yıl sistematik olarak dünyadaki kanser nedenlerini özelliklerine göre kümelere ayırıyor. Asbest, Ajansın kanserojen maddeler listesinde “kesin kanserojen” tanımıyla 1. kümede sınıflandırılmıştır. Asbestin solunması sonucu solunum sisteminde neden olduğu hastalıklardan bazıları şunlardır:
1-Kalsifiye veya kalsifiye olmayan plevral plak (kalsifikasyonlu veya kireçsiz akciğer zarında lokal membran kalınlaşmaları)
2- Diffüz plevral fibrozis (akciğer zarının çepeçevre kalınlaşması)
3- İyi huylu asbest plörezi (akciğer zarları arasında iyi huylu su toplanması)
4- Asbest (Akciğerlerde asbest birikmesine bağlı olarak sertleşme ve bozulma)
5- Yuvarlak atelektazi (akciğerde küçük çöküntü alanları)
6- Mezotelyoma (akciğer kanseri)
7- Akciğer kanseri
Bu hastalıklar asbeste maruz kalan topluluklarda normal insan popülasyonlarına göre çok daha yaygındır. Asbestin neden olduğu hastalıkların ekonomik yükü de oldukça ağırdır. Araştırmaya göre Almanya’nın asbestten kaynaklanan hastalıkların tedavisi için yıllık harcaması 290 Milyon Euro’yu buluyor. Japonya’da şu ana kadar toplam 27 Milyar Yen harcandığı biliniyor.
