İngiltere’nin Oxford Üniversitesi ve Reuters Enstitüsü tarafından hazırlanan 2023 Dijital Haber Raporu, 2017’de dünya genelinde insanların yüzde 63’ünün haberlere büyük veya yoğun ilgi gösterdiğini, 2023’te ise bu oranın yüzde 48’e düştüğünü ortaya koydu.
Dünya genelinde haberlere büyük ilgi gösterenlerin sayısının son altı yılda yaklaşık yüzde 25 azaldığını ortaya koyan rapora göre, dünya genelinde insanların yüzde 36’sı bazen ya da çoğu zaman haberlerden kaçındığını belirtti. Türkiye ile ilgili bilgilerin de paylaşıldığı 2023 Dijital Haberler Raporu’nda, Türkiye’de haber kaynağı olarak sosyal medya kullanımında YouTube ve Instagram’ın ilk sırada yer aldığı görüldü.
“HABERDEN SEÇİCİ OLARAK KAÇINMAYA DEVAM EDİYORLAR”
Çoğu ülkede TV ve yazılı medya gibi geleneksel medya tüketimi azalmaya devam ederken, çevrimiçi ve sosyal medya tüketimi açığı kapatamadı. Veriler, çevrimiçi tüketicilerin geçmişe göre haberlere daha az eriştiklerini ve daha az dikkat ettiklerini ortaya koydu.
Reuters Enstitüsü raporunun yazarları, izleyicilerin “Ukrayna’daki savaş ve yaşam maliyeti krizi gibi önemli haberlerden seçici bir şekilde kaçınırken, iç karartıcı haberlerden uzaklaşmaya ve akıl sağlıklarını korumaya çalıştıklarına” dair veriler olduğunu söyledi.
Dijital Haber Raporu 2023 ayrıca, “çevrimiçi tüketicilerin haberlere erişmesi ve haberlere geçmişe göre daha az ilgi göstermesi” nedeniyle geleneksel TV ve yazılı haber medyasının düşmeye devam ettiği sonucuna vardı. Ayrıca araştırma kapsamında gerçekleştirilen ankete katılan kişilerin verdikleri cevaplar da yüzde 56’sının internette yer alan hangi haberlerin gerçek hangilerinin sahte olduğunu belirleme kaygısı taşıdığını ortaya koydu.
TÜRKİYE’DE DURUM NE?
Küresel olarak, ankete katılanların yüzde 40’ı çoğu zaman haberlere güvendiğini belirterek, 2022’ye göre iki puanlık bir düşüş yaşadı. yüzde 35 düzeyinde.
Raporda, 2015-2023 yılları arasında Türkiye’deki değişimin en büyük farkı gazete ve dergi gibi basılı haber kaynaklarının oranında görüldü. 2015 yılında yüzde 50 olan bu oran, bu yıl yüzde 21’e geriledi. Sosyal medya da dahil olmak üzere çevrimiçi haber kaynakları da düşüyor, ancak yüzde 75 ile en önemli haber kaynağı olmaya devam ediyor. Televizyonun yeri yüzde 75’ten yüzde 56’ya geriledi.
Raporun Türkiye bölümünde medyanın büyük bölümünün devlet kontrolünde olduğu, dijital ve sosyal medyada da eleştirel seslerin kısıtlandığı belirtildi. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün (RSF) hükümetin “İnternette neredeyse sistematik sansür” politikası izlediği yönündeki tespitine yer verilen Reuters haberinde, Türkiye’nin dünya basın özgürlüğü endeksinde 180 ülke arasında 165. sırada yer aldığı hatırlatıldı.
INSTAGRAM VE TİKTOK’UN YÜKSELİŞİ
Haber için en önemli sosyal medya platformu olan Facebook, dünya çapında düşüşte olsa da hala önemli bir yere sahip. Facebook’a her hafta haber almak için erişenlerin sayısı son yedi yılda yüzde 42’den yüzde 28’e düştü. TikTok ve Instagram kullanımında artış oldu. Instagram artık dünya çapındaki insanların yüzde 14’ü ve TikTok’un yüzde 6’sı için haber kaynağı. Çin merkezli sosyal medya platformu TikTok, özellikle Asya-Pasifik, Afrika ve Latin Amerika’da daha hızlı tırmanıyor. Türkiye’de YouTube’un haber kaynağı olarak ilk sırada yer aldığı sosyal medya platformlarının oranı ise şu şekilde:
YouTube: yüzde 45
Instagram: yüzde 40
Facebook: yüzde 33
WhatsApp: yüzde 28
Twitter: yüzde 26
TikTok: yüzde 10
BEĞENİ, PAYLAŞIM VE YORUMLAR DA DÜŞÜYOR
Rapora göre açık sosyal medya platformlarında haberleri beğenme, paylaşma ve yorum yapma da düşüşte. Bu değişikliğin bir nedeni, Facebook ve Twitter gibi platformlardaki çevrimiçi tartışmaların giderek daha zehirli hale geldiğine dair artan algı olarak gösterildi. Ancak makale paylaşım ve etkileşim süresi azalmış olsa da bu, bu tür platformların terk edildiği anlamına gelmiyor. (BBC Türkçe)
